Actuele ontwikkelingen in De Onlanden
Kansen voor natuur in Westpoort-Matsloot
Optimalisatie waterberging?
Verbindingszone in gevaar?
Deze ontwikkelingen kunnen effecten hebben op De Onlanden (het Leekstermeer en omliggende gronden zijn aangewezen als Natura 2000 gebied). Maar belangrijker nog: in dit gebied liggen ook kansen voor versterking van de natuur. Het gebied Westpoort-Matsloot vormt het kruispunt van twee grootschalige landschappelijke structuren. Langs de lijn zuid-noord is dit het beeksysteem van Drenthe tot aan het Wad. Vanuit de brongebieden in Noord-Drenthe (Fochteloërveen) stroomt het water via herstelde beken naar De Onlanden. Vanaf daar zoekt het water de aansluiting met het Reitdiep om uit te monden in het Lauwersmeer en de Waddenzee. Langs de lijn west-oost ligt het gebied Westpoort-Matsloot midden in de laagveengordel die van het Westerkwartier, via De Onlanden, Drentsche Aa en Hunzedal naar Roegwold loopt.
Juist doordat Westpoort-Matsloot het knooppunt vormt van twee dominerende landschappelijke en ecologische stelsels, is een goede ruimtelijke ordening met breed opgezette ecologische en hydrologische verbindingen essentieel. Landschap, recreatie, waterberging, biodiversiteit en klimaatadaptatie laten zich combineren tot een krachtige synergetische structuur. Daarom heeft onze stichting het initiatief genomen om een eigen visie op dit gebied te geven. Samen met de Milieufederaties Drenthe en Groningen, het Groninger en Drentse Landschap, Natuurmonumenten, de omliggende IVN’s, KNNV, Landschapsbeheer Drenthe, de werkgroep Avifauna Drenthe en de Energie coöperatie Noordseveld hebben we de visie verder uitgewerkt en op 30 november aangeboden aan de betrokken overheden: de provincies Groningen en Drenthe, de gemeenten Groningen, Tynaarlo, Noordenveld en het waterschap Noorderzijlvest. We willen constructief meedenken over de toekomst met als insteek dat de opgaven gecombineerd worden over de bestuurlijke grenzen heen én er een plus voor natuur wordt gerealiseerd.
De visie is gefundeerd op drie belangrijke pijlers:
o Versterking van de hydrologische en ecologische koppeling van het Drentse beekstelsel en De Onlanden met het Reitdiepsysteem, Lauwersmeer en Waddenzee door een natte ecologische verbinding;
o Inrichting van het westelijk deel van polder Matsloot en de graslanden ten westen van Westpoort als Drents-Groningse combinatie van natte natuur en waterberging;
o Versterking van de overgangszone tussen stedelijk gebied en robuuste natuur;
Met de visie leggen we een fundament voor een duurzame integrale ruimtelijke ordening van het plangebied Westpoort-Matsloot, waardoor natuur en biodiversiteit niet alleen behouden, maar ook blijvend versterkt worden. Bovendien biedt deze visie een klimaatbestendig perspectief voor het gebied. De visie is een bouwsteen voor een ruimtelijk ordening over de bestuurlijke grenzen heen. Wij geven daarbij een aantal concrete denkrichtingen en handreikingen om de verschillende opgaven een plaats te geven. De volledige tekst van de visie en de verbeelding zijn op onze site na te lezen (klik hier om naar de visie en de verbeelding te gaan).
Waterschap Noorderzijlvest heeft in december 2018 besloten om de waterberging in De Onlanden aan te passen zodat meer water in het gebied kan worden geborgen en de wateroverlast in Groningen verder wordt verminderd. Meer informatie over dit project staat op de website van het waterschap. In het huidige voorstel wordt een knip gelegd tussen het waterpeil van het Leekstermeer en het moerasgebied ten oosten daarvan. Dat betekent aanleg van nieuwe kaden, nieuwe elektrische stuwen en onderhoudspaden naar de nieuwe stuwen. Nu ligt hier een stenen dam (zie foto), waardoor het gebied slecht toegankelijk is. En dat is belangrijk want het gaat hier om de meest waardevolle ‘stiltekern’ van De Onlanden. Wanneer de toegankelijkheid wordt vergroot – ook wanneer medegebruik officieel niet is toegestaan – zullen de natuurwaarden sterk door worden aangetast. Op dit moment zijn waterschap Noorderzijlvest, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en de provincies Groningen en Drenthe nog in overleg om te kijken of/hoe de natuur een betere plek kan krijgen in de plannen.
Als Natuurbelang De Onlanden begrijpen we de noodzaak tot meer waterberging als gevolg van de klimaatverandering. Maar wij pleiten voor een integraal meebewegende berging waarin ook het Leekstermeer en de omliggende natte natuur worden meegenomen. Wij volgen dit project dan ook nauwgezet en zullen waar nodig de natuurstem in het proces inbrengen.
(foto Wim van Boekel)
Voor dieren als Otter en Bever is het van groot belang dat er ecologische verbindingszones bestaan tussen de grote natuurgebieden. Het Stroomdallandschap Drentse Aa staat met De Onlanden in verbinding via het Paterswoldse meer en de EVZ-Zuid, een mooie strook ‘wetland’ tussen de nieuwe wijk Ter Borch en Eelderwolde (zie foto). Dit gebied is in eigendom van de gemeente Tynaarlo en is jarenlang beheerd door Natuurmonumenten. Nu wil de gemeente Tynaarlo dit gebied nu verkopen aan een nieuwe beheerder.
Als Natuurbelang De Onlanden maken wij ons hier zorgen over. Versnipperd beheer betekent over het algemeen niet veel goeds. Bij verkoop zou de gemeente niet alleen de natuurwaarde van dit gebied goed moeten borgen maar ook het functioneren van deze ecologische verbinding tussen het Eelder- en Peizerdiepsysteem en het dal van de Drentsche Aa. De natuurwaarde van deze verbindingszone is veel groter dan alleen de waarde van de natuurhectares zelf.
